Bölüm Hakkında
İstatistik
İstatistik verilerin toplanması, analizi, yorumlanması veya açıklanması ve sunulması ile ilgili matematiksel bir bilimdir. İstatistik, fen bilimlerinden beşeri bilimlere hemen hemen bütün akademik disiplinlerde uygulanmasının yanı sıra işletme veya devlet yönetiminde de karar verme amacıyla kullanılmaktadır.
İstatistik (Statistics) kelimesi, bir veri kümesine bir istatistik yönteminin uygulanmasından elde edilen işgücü istatistikleri, kaza istatistikleri, nüfus istatistikleri vb. bilgi anlamına gelen "Statistic" kelimesinin çoğuludur.
İstatistiğin Tarihi
Örgütlü insan toplulukları oluştukça, nüfus ve bu nüfusun maddi yaşam koşullarına ilişkin sayısal verilere ulaşmak isteği ortaya çıkmıştır ki; bu gereksinimlerin üzerine Antikçağ'da Mısır'da, Çin'de, Yunanistan'da bu gereksinimin izlerine rastlanmıştır. Ardından Roma'da düzenli nüfus sayımları, Charlemange'in buyruğuyla gerçekleşen derlemeler, Fatih William'ın "Domesday Book", ardından kralların isteğiyle ortaya konan sayısız envanter ve derlemeler gelir.
|
-Charlemange- |
-Domesday Book- |
XVII. yy.'da, istatistik incelemelerin taban ve araçlarına ilişkin kavramlar ortaya konmaya başlandı. İki okul ortaya çıktı. "İstatistik" sözcüğünün oluştuğu sanılan ve "betimsel" diye adlandırılan; Alman Okulu, Herman Conrig (1606-1681) tarafından kuruldu. Siyasal aritmetikçiler denen ikinci okulun kurucuları olarak Jhon Graunt (1719-1772) ve Sir Williem Petty (1623-1687) kabul edilir. Bu okul betimlemenin ötesinde, örneğin erkek çocuklarının kız çocukları sayısına oranı gibi, bazı istatistik değişmezleri ortaya koymuştur. Bir süre daha sonra, Edmond Halley (1656-1742) Çağdaş aktüel (hayat sigortası) çalışmalarının temellerini oluşturan hayat tablosunu ortaya koydu. Ardından, Johann Peter Süssmilch (1707-1767) tarafından erkek doğum oranı ve 20 yaşına değin erkek çocuk oranındaki gelişme üzerine çalışmalar yapmıştır.
XIX. yy.'ın başında, Pierre Simon de Laplace (1749-1827), "Theorie Analytique des Probablities"sinde (çözümsel olasılık kuramı) [1852] ,nedenlerinin tümünü bilip tek tek çözümlenemeyecek kadar karmaşık olan doğal olayların incelenmesinde, bu kuramdan sağlanacak yararı ortaya koydu. Adolphe Quetelet (1796-1874) yöntemin uygulama alanını, canlı varlıkların antropometrik, psikolojik ve toplumsal açıdan incelenmeleri doğrultusunda genişletti. Onun girişimiyle 1885'de Londra'da kurulan uluslararası İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ'nün öncüsü olan ilk uluslararası İSTATİSTİK KONGRESİ,1853'te, Brüksel'de toplandı.
|
-Pierre Simon de Laplace-
|
-Adolphe Quetelet-
|
Karl Pearson terapötik deneyim alanına uzanan "BİYOSTATİSTİK" yada "BİYOMETRİ"yi kurdu. İstatistik gözlemle iktisat arasındaki ilişkide Ekonometri'nin doğmasına yol açtı. Maxwell mekanik istatistiğin çıkış noktasını oluşturdu.
İnsan davranışlarına ilişkin C.Edward Spearman'ın, daha sonra insan ve hayvan'a uygulamalı psikoloji'de geliştirilen bireylerin davranışlarına ilişkin incelemeleri, başlılaşım araştırmalarının mantıksal uzantıları olan etmen çözümlemesi yöntemlerine yol açtı.
|
-Karl Pearson-
|
-C.Edward Spearman-
|
İstatistik yöntemler işletme yönteminin de bir yardımcısı olarak ortaya çıkmışlardır: piyasa araştırmaları, bütçe denetimi, stok yönetimi. Oyun kuramı, karar kuramı gibi uzantılarıyla yöneylem araştırması yöntemlerinin doğmasına neden oldu.
İstatistik bir çalışmanın birçok evresi vardır. Yöntemsel olan ilki, üzerinde çalışılacak istatistik birimleri(özellik, ad listesi vb.) tanımlamaktan oluşur. Teknik olan ikinci evrede verilerin toplanmasına geçilir (örnekleme, ölçüm, anket yoluyla sorgulama vb.). Üçüncü evrede (betimsel istatistik) veriler, tüm bilgiyi içeren tablo, eğri ya da diyagram biçiminde sunulurlar.
Klasik istatistikte (istatistik tümevarım) daha sonra, hesaplanan bu parametreler yardımıyla, gözlemler bir modele ya da istatistik bir dağılıma (binom, normal vb.) uyarlanmaya çalışılır. Son olarak birçok özellik birlikte belirlenmişse, aralarında ilişkiler olup olmadığı araştırılabilir: fonksiyonel ilişki, tam bağımsızlık ya da stokastik ilişki (başlılaşım).
İstatistiğin Amacı ve Bölümleri
Belli bir alanda veri toplama, toplanan bu verileri çözümleyerek yorumlama konusunda araştırma amacına yönelik çalışmalar yapılır.
Matematiksel istatistik ve uygulamalı istatistik olmak üzere iki kısıma ayrılır. Matematiksel istatistikte; öncelikle kuramlarla uğraşılır. Uygulamalı istatistikte ise; güncel sorunları kabul edilmiş, bilimsel yöntemlerle araştırmaya, çözümlemeye uğraşır.
İş Sahası
Mezunlara "Lisans Diploması" ve "İSTATİSTİKÇİ" unvanı verilir. Mezunlar için DİE, DPT, kamuoyu araştırma şirketlerinde, Bankacılık ve Sigorta Sektöründe, İMKB'de, çeşitli kuruluşların planlama departmanlarında istihdam söz konusudur.